In mijn jeugd was astronomie een van mijn hobbies, gevoed door een toen zeer actieve jongerenvereniging (JWG), mede onder leiding van Bert van Sprang (die ook een aantal keren bij ons thuis op bezoek is geweest). Deze vereniging organiseerde "kijkerbouw-weekenden" waar gezamenlijk een 60-mm refractor gebouwd werd. De telescoop-buis was van een eenvoudige regenpijp gemaakt (maar met hoogwaardige Polarex-optiek er in!), en natuurlijk werd het statief zelf gezaagd en geschroefd. Ik bouwde de mijne in 1976 als negenjarige en heb hem in die jaren regelmatig gebruikt. Nadat de telescoop decennialang in ruste/onbruik bleef, besloot ik in 2022 hem weer in goede staat te brengen (ook omdat een van mijn kinderen interesse begon te tonen). Met veel hulp van de leden van het Astroforum liep dit project op prettige wijze uit de hand en is de telescoop optisch veel beter en bovendien gebruikersvriendelijker geworden:

 

 

Onderstaande foto's laten de telescoop in oorspronkelijke resp. uiteindelijke staat zien. Doorgevoerde verbeteringen zijn:

  • Achromatisch objectief (hoofdlens) is ingebouwd in een speciaal ontworpen houder die de twee lensdelen heel nauwkeurig bij elkaar houdt en uitneembaar voor service/schoonmaak maakt. De houder (zie foto van de lens met de zwarte houder) is gemaakt met de deskundige hulp en de lasersnijder van het Fablab Groningen! 

  • Drie baffles (diafragma's) zijn toegevoegd in de telescoopbuis om ongewenste reflecties te voorkomen en daarmee het contrast van het beeld sterk te verbeteren:

  • Het statief opnieuw geschuurd, contragewicht toegevoegd en draaimechanisme verbeterd om objecten veel soepeler te kunnen volgen:

  • Handvat toegevoegd om zonder aanraking/verstoring van het oculair een object heel nauwkeurig te kunnen blijven volgen:

  • Zeiss-reinigingsset en doosje met oculairen op het statief gemaakt: nu is alles altijd aanwezig bij een kijksessie:

  • Prisma en diverse oculairs aangeschaft voor een groot bereik aan vergrotingen, in een mooi kistje op de poot van de telescoop:

  • Scherpstel-mechanisme van een commerciële telescoop ingebouwd voor meer gebruikersvriendelijkheid bij het scherpstellen:

  • Zoeker uitgelijnd gemonteerd op een betere positie:

 

Het verschil: Vóór (1976-2022) en na de verbouwing (2024): 

 

 

Enkele belangrijke documenten speciaal ontwikkeld voor deze telescoop (oorspronkelijk door de JWG gepubliceerd):

  • Gebruikshandleiding (inclusief zeer bruikbare sterrenkaarten met veel geschikte objecten voor deze telescoop): PDF en discussie-link (met dank aan Jeffrey)
  • Bouwhandleiding JWG-Kijker (Refractor) uit 1988: PDF (met dank aan C8 Ronald)
    • Geïnspireerd door mijn project is door iemand anders ook aan een kopie van het oorspronkelijke ontwerp gebouwd, met een bijzonder fraai eindresultaat: link 

 

De JWG-XL kijker (76mm/1200mm)

Inmiddels is er - gebaseerd op de toevallige beschikbaarheid en aankoop van een vintage maar kwalitatief zeer goed 76mm/1200mm SYW/Yamamoto objectief - een tweede kijker in 2025 ontstaan die gebaseerd is op bovenstaande architectuur en ervaringen - in dit geval een 75mm regenpijp, zoals ook gerapporteerd in de JWG-XL link. De kijkerbuis is nieuw maar het statief is hetzelfde gebleven. Dit is nu mijn "standaardkijker" geworden omdat de lenskwaliteit en de lichtinval zoveel beter is (ruim 60% meer licht) maar de "oude" 60mm blijft zijn nostalgische waarde als maankijker behouden:



Een cilindervorminge verpakking van een Whiskyfles dient als dauwkap. De onderkant van de cilinder bleek zelfs heel geschikt als luxe afsluiter/stofkap, met een tekst die e.e.a. aan de verbeelding overlaat:

Er zit nergens een schroef *in* de kijkerbuis/regenpijp:

  • Het objectief klemt gewoon aan de buis vast en blijkt precies de goede wrijving te hebben om stevig te zitten maar er ook gemakkelijk af te halen voor onderhoud.
  • De koppeling van de objectiefhouder aan de buis bestaat uit twee delen: een lijmmof van 50mm die precies op het scherpstelmechanisme past + een zelfontworpen 3D ring welke zelf precies om de mof past en met ca 1.5mm speling in de kijkerbuis schuift. Met die laatste speling is het mogelijk om het oculair t.o.v. het objectief te collimeren indien dat nodig zou zijn. De speling wordt opgevuld met drie stukken plakvilt zoals ik eerder ook gebruikt heb, de klemming van de houder van de zoeker aan de buis zorgt ervoor dat de 3D-ring toch goed vast zit.

Alles past perfect en een voordeel blijkt nu ook dat het scherpstelmechanisme goed uit de buis te halen is.  Hiermee kan een grote opening worden gemaakt voor het snel afkoelen van de kijkerbuis en het objectief (er zit een behoorlijk volume lucht in deze langere en grotere buis die via de kunststof wand alleen maar langzaam zou afkoelen -> ruim vier en een halve liter):

Met onderstaande wijziging van de opdruk op het oculairenkistje kon dit bouwproject officieel worden afgesloten: